دنیا: گذرگاه سرنوشت ، جحیم یا بهشت

فاما من طغى و ءاثر الحیوه الدنیا فان الجحیم هى الماءوى و اما من خاف مقام ربه و نهى النفس عن الهوى فان الجنه هى الماءوى .نازعات : 37 41پس هر که طغیان کرده و زندگى این جهانى را برگزیده ، جهنم جایگاه اوست . اما هر کس که از عظمت پروردگارش ترسیده و نفس را از هوى بازداشته ، بهشت جایگاه اوست .اثر از باب افعال به معناى برگزیدن و انتخاب کردن است .ماوى  اسم مکان است از اوى  به معنى نازل شدن ، یعنى جایگاهى که در آن مسکن مى گیرند.خاف  از خوف  است به معناى ترس از رسیدن امر مکروه مشکوکى است .و منظور از مقام ربه  یا ایستادن انسان در پیشگاه الهى در روز رستاخیز است یا علم خداوند و مقام مراقبت و نظارت دایمى اش بر انسان است . امام صادق علیه السلام مى فرمایند: هر کس بداند که خداوند او را مى بیند و آنچه را او مى گوید او مى شنود و از اعمال خیر و شر او آگاه است مرتکب عمل زشت نمى شود؛ و او کسى است که از مقام پروردگارش ‍ خائف است و خود را از هواى نفس بازداشته است . در این آیات ، خداوند فرموده است که هر کس طغیان کند و بر خلاف نظام صحیح آفرینش حرکت کند - نظامى که در آن باید دنیا و مافیها در خدمت هدفى عالى و باقى قرار گیرد، نه اهداف و اغراض فانى و پست - در حقیقت بر خلاف مسیر حکیمانه عالم حرکت کرده و تمام نیروهاى خود و طبیعت را به هدر داده است . از این رو، دوزخ جایگاه جاودانه اوست ؛ چه اینکه دنیاى بى ثبات و ناآرام و نیرنگ باز و فریبنده فرصتى براى طغیان و مکانى براى انتخاب نیست ؛ بلکه از این جهت که سراى آزمایش است ، معبر است نه مقر و وسیله است نه هدف - وسیله اى است براى تحصیل سرنوشت - و پلى است براى رسیدن به صراط قیامت و حضور در محضر رب العالمین و جاى خوف است و جایگاه نگرانى و احساس خطر است و امنیت ندارد و قرارگاه و استراحتگاه نیست .علاوه بر آنچه گفته شد، از این آیات استفاده مى شود که رابطه برخوردارى از دنیا و آخرت عکس هم است : اگر همه دنیا را برگزیند، در آخرت هیچ بهره اى ندارد و فقط خسارت و زیان است ؛ اگر از دنیا بهره برد به همان میزان از بهره هاى آخرت او کاسته مى شود. امام صادق علیه السلام فرمودند: آخرین پیامبرى که وارد بهشت مى شود سلیمان بن داود است ، زیرا به او دنیا داده شده . و نیز فرمودند: هر که در دنیا بهره بیشترى برد اگر بهشتى باشد و بهشت رود در آنجا بهره اش کم مى شود.

چیست دنیا سر به سر اندوه و غم		چیست دنیا جمله آزار و الم
راحت از دنیا مجو اى مرد دین		زان که الدنیاء سجن المومنین
هست این دنیاى فانى در مثال		همچو مارى کان بود خوش خط و خال
تو بدین خال برون مایل مباش		یعنى از زهر درون غافل مباش
الحذر از مکر دنیا الحذر		جان من از حب دنیا درگذر