ترجمه آیه :
سپاس و ستایش مخصوص خداوندى است که پروردگار جهانیان است .نکته ها:
ربّ به کسى گفته مى شود که هم مالک وصاحب چیزى است و هم در رشدو پرورش آن نقش دارد. خداوند هم صاحب حقیقى عالم است و هم مدبّر و پروردگار آن . پس همه هستى حرکت تکاملى دارد و در مسیرى که خداوند معیّن کرده ، هدایت مى شود.
علاوه بر سوره حمد، چهار سوره ى انعام ، کهف ، سباء وفاطر نیز با جمله للّه للّه الحمد للّه آغاز گردیده ، ولى فقط در سوره حمد بعد از آن ربّ العالمین آمده است . مفهوم حمد، ترکیبى از مفهوم مدح و شکر است . انسان در برابر جمال و کمال و زیبایى ، زبان به ستایش و در برابر نعمت و خدمت واحسان دیگران ، زبان به تشکّر مى گشاید. خداوند متعال به خاطر کمال و جمالش ، شایسته ى ستایش وبه خاطر احسان ها و نعمت هایش ، لایق شکرگزارى است . الحمد للّه بهترین نوع تشکّر از خداوند است . هر کس در هرجا، با هر زبانى ، هرگونه ستایشى از هر کمال و زیبایى دارد، در حقیقت سرچشمه ى آن را ستایش مى کند. البتّه حمد خداوند منافات با سپاسگزارى از مخلوق ندارد، به شرط آنکه به امر خدا و در خط و مسیر او باشد. خداوند مسیر رشد و تربیت همه را تعیین نموده است : ربّنا الّذى اعطى کل شیى ء خلقه ثمّ هدى پرودگار ما همه ى موجودات را نعمت وجود بخشیده و سپس به راه کمالش هدایت نموده است . او به زنبور عسل یاد داده که از چه گیاهى بمکد و به مورچه آموخته است که چگونه قوت زمستانى خود را ذخیره کند و بدن انسان را چنان آفریده که هر گاه کمبود خون پیدا کرد، خون سازى نماید. چنین خداوندى ، شایسته حمد وسپاسگزارى است . خداوند، پروردگار همه ى آفریده هاست . و هو ربّ کلّ شى آنچه در آسمان ها و زمین و میان آنهاست ، پروردگارشان اوست . ربّ السّموات والارض و مابینهما حضرت على علیه السّلام مى فرماید: من الجمادات والحیوانات یعنى او پروردگار جاندار و بى جان است . له الخلق والامر تبارک اللّه ربّ العالمین هم آفرینش از اوست و هم اداره ى آن ، و او پرورش دهنده ى همه است .
مراد از عالَمین یا فقط انسان ها هستند، مانند آیه 70 سوره حجر که قوم لوط به حضرت لوط گفتند: اءوَ لم ننهک عن العالمین آیا ما تو را از ملاقات با مردم نهى نکردیم ؟ و یا مراد همه ى عوالم هستى است . عالَم به معناى مخلوقات و عالَمین به معناى تمام مخلوقات نیز استعمال شده است . از این آیه فهمیده مى شود که تمام هستى یک پروردگار دارد که اوست و آنچه در جاهلیت و در میان بعضى از ملّت ها اعتقاد داشتند که براى هر نوع از پدیده ها خدایى است و آن را مدّبر و ربّ النوع آن مى پنداشتند، باطل است .پیام ها:
1- همه ستایش ها براى اوست . الحمدللّه
2- خداوند در تربیت و رشد هستى اجبارى ندارد. زیرا حمد براى کارهاى غیر اجبارى است . الحمدللّه
3- همه هستى زیباست و تدبیر همه هستى نیکوست . زیرا حمد براى زیبایى و نیکویى است . الحمدللّه
4- دلیل ستایش ما، پروردگارى اوست . الحمدللّه ربّ العالمین
5- رابطه ى خداوند با مخلوقات ، رابطه ى دائمى و تنگاتنگ است . ربّ العالمین نقاش و بنّا هنر خود را عرضه مى کند و مى رود، ولى مربّى باید هر لحظه نظارت داشته باشد.
6- همه ى هستى ، تحت تربیت خداوند یکتاست . ربّ العالمین
7- امکان رشد و تربیت ، در همه ى موجودات وجود دارد. ربّ العالمین
8- خداوند هم انسان ها را با راهنمایى انبیا تربیت مى کند، تربیت تشریعى و هم جمادات ونباتات وحیوانات را رشد وپرورش مى دهد. تربیت تکوینى ربّ العالمین
9- مؤ منان در آغاز کتاب قرآن با نیایش به درگاه خداوند متعال ، الحمدللّه ربّ العالمین مى گویند و در پایان کار در بهشت نیز، همان شعار را مى دهند که آخر دعویهم اءن الحمدللّه ربّ العالمین