خداى متعال به پیامبر و حبیب خود صلّى اللّه علیه و آله در حالى که او را مى ستاید و نعمتش را بر او آشکار مى کند فرموده است :  و انک لعلى خلق عظیم .  عایشه گوید: خلق و خوى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله قرآن بود. مردى از پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله درباره خوشخویى پرسید. حضرت این آیه را تلاوت فرمود:  خذ العفو واءمر باالعرف و اعرض عن الجاهلین .  آنگاه پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: و آن این است که بپیوندى به کسى که با تو قطع رابطه کرده و عطا کنى به کسى که تو را محروم ساخته و درگذرى از کسى که به تو ستم کرده است .پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: همانا برانگیخته شدم تا کرامتهاى اخلاقى را کامل کنم . همچنین پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: سنگین ترین عملى که در میزان نهاده مى شود تقواى الهى و خوشخویى است .  مردى از روبرو خدمت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله آمد و عرض کرد: دین چیست ؟ حضرت فرمود: خوشخویى . سپس از پشت سر پیامبر آمد و عرض کرد: دین چیست ؟ حضرت به او رو کرد و فرمود: آیا نمى فهمى ؟ دین ، خشم نکردن است . از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله سؤ ال شد: شوم چیست ؟ فرمود: بدخویى . مردى عرض کرد: اى رسول خدا به من سفارشى کن ؛ فرمود: هر جا هستى از خدا بترس ، عرض کرد: بیشتر بفرما؛ فرمود: در پى هر گناهى ثوابى کن که گناه را محو کنى . عرض کرد: بیشتر بفرما؛ فرمود: با مردم خوشخو باش . از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله سؤ ال شد: کدامین کار بهتر است ؟ فرمود: خوشخویى . و فرمود: خدا آفرینش و خوى کسى را که نیکو قرار داده است ، آتش او را نمى خورد.  فضیل گوید: به پیامبر خدا عرض شد: فلان زن در روز روزه مى گیرد و شب عبادت مى کند ولى بد خلق است و با زبانش همسایگانش را مى آزارد، فرمود: خیرى در او نیست و اهل دوزخ است . ابودردا مى گوید: شنیدم پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله مى فرمود: بهترین عملى که در میزان نهاده شود خوشخویى و بخشش است ، و چون خدا ایمان را آفرید عرض کرد: خدایا تقویتم فرما. پس خدا آن را به خوشخویى و بخشندگى تقویت کرد، و چون کفر را آفرید عرض کرد: خدایا نیرویم بده پس خداوند کفر را با بخل و بدخویى نیرو بخشید. پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براستى خدا این دین اسلام  را خالص براى خود قرار داد و دین شما را جز بخشندگى و خوشخویى اصلاح نمى کند. پس دینتان را به آن دو صفت  بیارایید. پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خوشخویى بزرگترین آفریده خداست . عرض شد: اى رسول خدا کدام یک از مؤ منان از نظر ایمان برترند؟ فرمود: خوشخوترین آنها. پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: شما نمى توانید مردم را با ثروت خود در وسعت قرار دهید پس آنها را با روى باز و خوشخویى در وسعت قرار دهید خوشخو باشید. همچنین پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: بدخویى عمل را تباه مى کند، چنان که سرکه عسل را. از حریر بن عبداللّه روایت شده گفت : پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله به من فرمود: تو مردى هستى که خدا خلقتت را نیکو کرده پس خلقت را نیکو کن . از براء بن عازب روایت شده که گفت : پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله نیکوترین مردم بود از نظر صورت و بهترین مردم بود از نظر اخلاق . از ابومسعود بدرى روایت شده که گفت : پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله مى فرمود: خدایا آفرینشم را نیکو ساختى پس اخلاقم را نیکو کن . از عبداللّه بن عمر روایت شده گفت : پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله بسیار نیایش مى کرد و مى گفت : خدایا از تو درخواست سلامتى و تندرستى و خوشخویى دارم . از ابوهریره از پیامبر صلّى اللّه علیه و آله روایت شده که فرمود: بزرگوارى مرد دین اوست ، و مروت او عقل اوست و تبارش خوشخویى اوست . از اسامة بن شریک روایت شده گفت : در حضور عربها بودم که از پیامبر سؤ ال کرده مى گفتند: بهترین چیزى که خدا به بنده داده چیست ؟ فرمود: خوشخویى . پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: محبوبترین شما نزد من و نزدیکترینتان در نشستن با من در روز قیامت خوشخوترین شماست . از ابن عباس روایت شده که گفت : پیامبر خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: سه چیز است که اگر آنها یا یکى از آنها در کسى نباشد، عملش ارزش ‍ ندارد: تقوایى که او را از محرمات خدا منع کند، و علمى که سفاهت را از او باز دارد و اخلاقى که با آن در میان مردم زندگى کند. از جمله دعاهاى پیامبر صلّى اللّه علیه و آله در شروع نماز این دعا بود: خدایا مرا به بهترین اخلاق راهنمایى فرما که جز تو کسى به بهترین خوها هدایت نمى کند و بدترین خوها را از من دور ساز که جز تو بدترین خوها را از من دور نمى کند. انس گوید: در حالى که روزى با پیامبر صلّى اللّه علیه و آله بودیم فرمود: خوشخویى گناه را آب مى کند همانطور که آفتاب یخ را آب مى کند.  و نیز فرمود: از نشانه هاى خوشبختى شخص خوشخویى است .  و حضرت صلّى اللّه علیه و آله فرمود: خوشخویى میمنت است . پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به ابوذر فرمود: اى ابوذر، خردى چون تدبیر نیست و تبارى چون خوشخویى . از انس روایت شده که گفت : ام حبیبه عرض کرد: اى رسول خدا چه عقیده دارى درباره زنى از ما زنان که در دنیا دو شوى داشته باشد. پس آن زن با شوهایش بمیرند و به بهشت روند آن زن از کدامین شوى خواهد بود؟ فرمود: از آن شوهرى است که در دنیا نزد او خوشخوترینشان بوده است ، اى ام حبیبه شخص خوشخو خیر دنیا و آخرت را برده است . پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: براستى مسلمان درستکار با خوشخویى و طبیعت بزرگوار خود درجه شخص روزه دار و نمازگزار را دریافت مى کند. و در روایت دیگرى است : درجه شخص تشنه در بیابانهاى سوزان را مى برد انس گوید: پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: بنده با خوشخویى خود به بزرگترین درجات آخرت و مقامات شریف مى رسد در حالى که در عبادت ضعیف است .  و نیز فرمود: بدخویى گناهى نابخشودنى است و بدگمانى گناهى است گسترده . پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: بنده از بدخویى خود به پایین ترین درجه دوزخ مى رسد.